Tactic 4-2-3-1

4-2-3-1 là 1 trong những sơ đồ được sử dụng nhiều trong những năm gần đây. Gần như sơ đồ này có mặt ở tất cả các giải đấu lớn nhỏ. Ngoại trừ ở Ý, Pháp, các giải đấu khác đều có điểm chung là sử dụng sơ đồ này

Cấu trúc 4-2-3-1 : bao gồm Thủ Môn và hàng hậu vệ 4 người, 2 tiền vệ mỏ neo giữa sân (Double Pivot), 3 tiền vệ tấn công và 1 tiền đạo. Về cơ bản, 4-2-3-1 có thể tấn công rất tốt với việc 3 tiền vệ công hỗ trợ cho tiền đạo, 2 hậu vệ biên luôn sẵn sàng dâng cao tham gia tấn công. Việc phòng ngự sẽ do 2 trung vệ 2 tiền vệ phòng ngự đảm nhiệm.

Ưu điểm
– Khu vực trung lột rất mạnh vì có sự góp mặt của 5 tiền vệ, rất hiếm khi bị quá tải.
– Các vị trí tạo thành các tam giác để phối hợp khi triển khai bóng.
– Hậu vệ biên có khoảng trống để dân gcao.
– Bộ đôi tiền vệ phòng ngự giữa sân dễ dàng kiểm soát tiền vệ tấn công số 10 của đối phu7ong
– Nhiều phương án tấn công với 3 tiền vệ công và 1 tiền đạo

Nhược điểm:
– 3 tiền vệ công cần phải di chuyển liên tục để phòng ngự.
– 2 biên dễ bị đối phương khai thác.
– 3 tiền vệ công phải hỗ trợ tối đa tiền đạo, tránh cho tiền đạo bị kèm quá chặt

Thiết lập hàng phòng ngự
Hàng phòng ngự bao gồm thủ môn, 2 hậu vệ biên và 2 trung vệ. Sơ đồ 4-2-3-1 sẽ sử dụng phương pháp kèm người (man marking), trong khi các trung vệ sẽ đảm nhận việc kèm tiền đạo đối phương thì 2 hậu vệ cần phải theo sát các tiền vệ cánh.

Vai trò của hàng phòng ngự KHI CÓ BÓNG
Hàng phòng ngự có vai trò quan trọng trong việc triển khai bóng từ thủ môn, từ việc tạo khoảng trống ở biên cho đến việc tạo ra khoảng trống để nhận bóng.

Trường hợp 1 : Playing out from the back

Thủ môn đang có bóng và muốn triển khai bóng lên phía trên. 2 hậu vệ biên sẽ có nhiệm vụ dâng cao và trong trường hợp cả 2 trung vệ đều bị kèm thì 1 trong 2 tiền vệ phòng ngự sẽ có nhiệm vụ lui về để nhận bóng.
Nếu đối phương chọn 1 lối đá và 1 đội hình áp sát và dâng cao, thủ môn sẽ có nhiệm vụ chuyền bóng dài cho các tiền vệ công với sự hỗ trợ của 2 hậu vệ biên dâng cao.

Hậu vệ biên trong sơ đồ 4-2-3-1 có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ ở 2 biên, tạo điều kiện cho các tiền vệ công có thể di chuyển vào trung lộ và khai thác khoảng trống giữa hậu vệ/trung vệ của đối phương. Như vậy, hậu vệ biên sẽ được yêu cầu dâng cao khi tấn công, và khi mất bóng họ cần phải lui về nhanh chóng để phòng thủ. Yếu tố thể lực là điều cần thiết cho hậu vệ biên.

Trường hợp 2 : tấn công biên

Trường hợp này, hậu vệ biên sẽ dâng cao ngang với vị trí của tiền vệ đối phương và sẽ dễ dàng trong việc làm quá tải tiền vệ của đối phương. Trong hình trên, 2 hậu vệ biên số 2 và số 3 có thể dâng lên để nhận được chuyền của tiền vệ số 8, hoặc giữ vị trí để phối hợp với các tiền vệ công.

Trường hợp 3 : trung vệ hỗ trợ tấn công
Trung vệ trong trường hợp này sẽ vẫn làm nhiệm vụ chính đó là kèm chặt tiền đạo đối phương. Dù vậy thỉnh thoảng trung vệ có thể hoán đổi vị trí với tiền vệ phòng ngự để dâng cao tấn công.

1 trong 2 tiền vệ phòng ngự có thể lui về để nhận bóng từ thủ môn ở vị trí của trung vệ nếu bị kèm quá chặt.

Vai trò của hàng phòng ngự KHI KHÔNG CÓ BÓNG
Trường hợp 1 : phòng ngự trung lộ

2 trung vệ có nhiệm vụ theo sát tiền đạo, 2 hậu vệ biên sẽ di chuyển để hạn chế tối đa khoảng trống, nhưng vẫn phải đảm bảo được việc theo kèm tiền vệ cánh của đối phương. Ngoài ra với sự hỗ trợ của 2 tiền vệ phòng ngự phía trên, việc cần làm là hạn chế các đường chuyển đến vị trí trung lộ màu xanh ở trên.

Trường hợp 2 : phòng ngự 2 cánh

Khi phòng ngự khu vực 2 cánh, hậu vệ bien cần phải chọn vị trí tốt để áp sát và hạn chế những đường tạt bóng vào trong, đồng thời phải luôn sẵn sàng lui về sau khi bị overlap.
Hỗ trợ phía sau hậu vệ biên là trung vệ và tiền vệ phòng ngự, trong khi tiền vệ công cũng phải có nhiệm vụ lui về để hỗ trợ.

Thiết lập hàng tiền vệ
Trong sơ đồ 4-2-3-1 chúng ta sẽ có 2 tiền vệ phòng ngự giăng ngang và 3 tiền vệ tấn công phía trước

Bộ đôi tiền vệ trung tâm
Dù là 2 tiền vệ phòng ngự nhưng thông thường sẽ có 1 cầu thủ thiên về việc tạo ra nhưng phương án tấn công từ sân nhà (deep-lying playmaker) và 1 cầu thủ phá lối chơi đối phương (enforcer).

Cặp tiền vệ trung tâm của tuyển Đức : Kroos và Khedira là ví dụ khá hoàn hảo

Enforcer hay còn gọi là Ball-winning-midfielder sẽ có nhiệm vụ cắt những đường chuyền, theo kèm số 10 và hạn chế những pha phản công của đối phương. Cầu thủ này phải có khả năng đọc trận đấu và khả năng xoạc bóng tốt. Nhiệm vụ của cầu thủ này là tạo điều kiện thuận lợi để tiền vệ đá cặp cùng mình kiểm soát tốt trận đấu và tạo ra những cơ hội cho tuyến trên. Do đó cầu thủ Deep-lying này phải có khả năng chuyền bóng ngắn lẫn bóng dài, đồng thời cũng cần biết di chuyển khi cần thiết để tạo và khai thác những khoảng trống khu vực giữa sân.

Tuỳ vào trận đấu mà bộ đôi tiền vệ này sẽ có những vai trò khác nhau ở các thời điểm, vd enforcer sẽ giữ vị trí để deep-lying dâng cao và ngược lại.

Những tiền vệ tấn công
Tiền vệ tấn công ngay phía trên bộ đôi tiền vệ phòng ngự sẽ là người kiến tạo lối chơi, có nhiệm vụ kết nối và hỗ trợ các tiền vệ công ở cánh và tiền đạo. 2 tiền vệ cánh có thể là tiền vệ cánh đơn thuần (Wingers) để khai thác những khoáng trống ở biên, hoặc có thể bó vào trung lộ (Inside Forward) để làm quá tải khu vực này để các hậu vệ biên có thể dâng cao.

Vai trò và nhiệm vụ của các cầu thủ không cố định, thông thường sẽ phụ thuộc vào khả năng của từng cá nhân cầu thủ.

Vai trò của hàng tiền vệ KHI CÓ BÓNG
Trường hợp 1 : tấn công từ sân nhà

Bộ đôi tiền vệ trung tâm có nhiệm vụ chặn đứng tấn công của đối phương và tổ chức lại pha lên bóng. Ví dụ trên cho thấy khi cầu thủ số 6 cắt được đường chuyền, số 8 lập tức di chuyển vào vị trí thuận lợi để nhận bóng. Ở vị trí đó, số 8 có nhiều phương án đưa bóng lên phía trên tuỳ thuộc vào từng tình huống.

Trường hợp 2 : tấn công biên

Hình trên, khi số 11 nhận đc bóng ở biên sẽ có những phương án khác nhau : chọc khe để số 3 dâng cao hoặc tự bình rê bóng đột phá ở biên, hoặc có thể rê bóng đột phá vào vị trí số 2 của đối phương và phối hợp cùng tiền đạo số 9.

Trường hợp 3 : tấn công trung lộ

Hình trên, số 10 sẽ di chuyển và tìm khoảng trống phía sau hàng tiền vệ của đối phương để nhận bóng. Để làm được điều này cần có sự phối hợp từ sử dâng cao của hậu vệ biên để kéo giãn hàng tiền vệ đối thủ, và tiền vệ số 8 dâng cao hơn so với người đá cặp là số 6. Khu vực trung tâm lúc này sẽ trờ thành khu vực để tấn công khi 2 tiền vệ cánh cùng lúc bó vào trung lộ khi 2 hậu vệ biên dâng cao.

Trường hợp 4 : tấn công với tiền vệ số 10

2 tiền vệ cánh di chuyển vào trung lộ để tạo phối hợp. Như hình trên, số 10 lúc này sẽ không trực tiếp nhận bóng mà sẽ trở thành cầu thủ dâng cao để phối hợp nhỏ cùng tiền đạo hoặc 2 tiền vệ cánh.

Vai trò của hàng tiền vệ KHI KHÔNG CÓ BÓNG
Trường hợp 1

Bộ đôi tiền vệ sô 6 và số 8 ở hình trên có nhiệm vụ cắt những đường chuyền đến với số 9 và số 10 của đối phương, trong khi 3 tiền vệ phía trên phải lui về, số 10 có nhiệm vụ gây sức ép lên cầu thủ đang cầm bóng của đối phương và buộc đối phương phải chuyền ngang hoặc chuyền về.

Trường hợp 2

Tiền vệ số 11 phải lui về để hỗ trợ cho hậu vệ biên số 3 và theo kèm số 2 của đối phương. Số 10 có nhiệm vụ cắt những đường chuyền đến số 4 và 8 trong khi số 7 có phải ở vị trí tốt để cắt những bóng đổi biên của đối thủ.
Bộ đôi tiền vệ số 6 và số 8 có nhiệm vụ áp sát và cắt những đường chuyền đến số 9 và số 10.

Tiền Đạo
Chơi độc lập
Nhiệm vụ của tiền đạo trong sơ đồ 4-2-3-1 là chơi cao nhất trên hàng công để ghi bàn cũng như kiến tạo cơ hội cho đồng đội. Tuỳ vào tố chất của tiền đạo mà đội bóng có thể xây dựng theo các lối chơi khác nhau. Thông thường tiền đạo là Target Man hoặc False 9.

Target Man sẽ dùng thể hình để tạo lợi thế tranh chấp tay đôi, luôn chơi cao trên hàng công và trong tư thế sẵn sàng đối đấu với trung vệ của đối thủ. Nhiệm vụ của Target Man là giữ bóng chờ đồng đội.

False 9 sẽ lui về để nhận bóng tránh sự kèm cặp của hậu vệ đối phương đồng đội tự tạo cơ hội cho chính mình và đồng đội.

Dù là Target Man hay F9 thì nhiệm vụ chính vẫn là ghi bàn và kiến tạo cho đồng đội ghi bàn.

KHI CÓ BÓNG
Trường hợp 1 : giữ bóng để đồng đội tạo ra phương án tấn công, thông thường là lúc đội hình không thể dâng cao.

Trường hợp 2 : phối hợp cùng đồng đội tạo ra phương án tấn công, thông thường là lúc đội hình dâng cao.

Trong trường hợp này, tiền đạo số 9 có thể giữ bóng và phối hợp 1-2 cùng với tiền vệ số 10, hoặc có thể tung đường chuyền cho số 11, hoặc thậm chí là trả bóng cho tiền vệ số 8.

Trường hợp 3 : sử dụng False 9

Khi tiền vệ số 6 có bóng, tiền đạo số 9 sẽ lui về để nhận bóng, và nếu 1 trong 2 trung vệ không bỏ vị trí theo kèm, bản thân tiền đạo này có thể tự mình rê dắt và tạo ra cơ hội.

Trường hợp 4 : sử dụng False 9

Tương tự như trên, nhưng nếu các trung vệ theo kèm số 9 thì lúc này tiền vệ số 6 lại có cơ hội để chuyền bóng cho tiền vệ số 11 dâng cao.

KHI KHÔNG CÓ BÓNG
Trường hợp 1

Trong trường bị cắt bóng đột ngộc và cả đội hình đang dâng cao, tiền đạo phải có nhiệm vụ phòng ngự tuỳ vào vị trí trên sân. Trong trường hợp trên, trung vệ đối phương đang có bóng ở gần khu vực penalty, tiền đạo cần phải áp sát trong khi tiền vệ phía sau cần phải chặt các đường chuyền lên phía trước ( số 4 đối phương phải được kèm bời số 10, số 11 theo kèm số 2, và số 7 áp sát vào trung vệ còn lại )

Trường hợp 2

Đây là trường hợp phòng ngự chủ động khi bóng đã qua phần sân nhà. Tiền đạo số 9 lúc này cần chọn vị trí tốt để chờ đợi phản công